21. september er altjóða alzheimerdagur. Í tí sambandi verður skipað fyri tiltaki í Eysturoynni hósdagin 25. september, har sjóneykan er á leiklutin sum avvarðandi.
Tiltakið er alment. Ver hjartaliga vælkomin at hoyra áhugaverdar fyrilestrar, sofaprát og sangframførslur.
Meðan tiltakið er, verður skipað fyri hugnaløtu fyri fólki við demens.
Tað var høvuðsniðurstøðan á skeiðnum, sum Ven og Virka var vertur fyri í dag og í gjár.
25 fysioterapeutar úr øllum landinum luttóku á skeiðnum, sum snúði seg um greining, viðgerð og rehabilitering av fólkum, ið hava vánaliga javnvág og vestibulerar trupulleikar.
Skeiðið tók fyrst og fremst støði í eldri sjúklingum/borgarum, men kann sagtans eisini hava týdning fyri yngri sjúklingar/borgarar.
Á skeiðnum varð víst á hagtøl, sum vísa, at umleið 30% – 40% av eldri borgarum, sum búgva heima, detta hvørt ár. Hjá eldri, sum eru blivin 80 ár, er talið 50%.
Í nógvum førum er talan um vestibular trupulleikar, sum kann føra til, at ein gerst svimbul, vil spýggja ella fær eina kenslu av at danda, hóast tú stendur stillur. Hetta kann elva til ótryggleika, sum ger, at ein heldur seg aftur við at fara út ella taka lut í sosialum felagsskapum.
Hóast tað kann tykjast óbehagiligt, so snýr tað seg um at provokera eina støðu, sum ger ein svimbul. Tað kann vera við m.a. at flyta høvd og eygu, mala runt, bukka seg niður og at flyta seg frá síðu til síðu, har tað eru tær stóru rørslurnar, sum koma í spæl.
Jóngerð Biskopstø, sum hevur starvast sum fysioterapeut í nógv ár, er væl nøgd við skeiðið.
-Orsøkir til vánaliga javnvág kann koma av nógvum ymiskum orsøkum, tí hevur tað verið sera læruríkt at hoyra um nýggjastu gransking á økinum, og at umrøða og greina ymiskar støður, sum vit eisini hava fingið roynt í praksis.
– Vit hava eisini fingið íblástur frá hvørjum øðrum og nógv góð hugskot til venjing, sigur Jóngerð.
Tað er Katrine Storm Piper, Cand. scient í fysioterapi, Ph.d.-lesandi, serfrøðingur i geriatriskari fysioterapi, á deildini fyri Ergo- og Fysioterapi á Ríkissjúkrahúsinum, sum hevur staðið fyri skeiðum saman við Hedevig Matras, deildarleiðara í Ven og Virka.
Seinnapartin fríggjadagin var hátíðarhald í sambandi við, at trý starvsfólk hava starvast á økinum, sum Norðoya Bú- og Heimatænasta nú varðar av, í 40 ár ella meira. Talan er um Elsubu Petersen, Petrinu Mikkelsen og Ernu Jóhannesen, ið allar eisini fingu kongaligt heiðurstekin.
Karl Johansen, stýrisformaður í NBH handaði teimum heiðursmerkini, og Marna E. Jensen, stjóri í NBH, helt eina røðu, har hon m.a. greiddi frá, hvat varð skrivað í innstillingini.
Elsuba varð lýst sum ein trúfastur og arbeiðssamur starvsfelagði, sum altíð er klár at veita eina góða tænastu til tey eldru í Norðoyggjum.
Sagt varð eisini, at um tørvur er á tí, gongur Elsuba fegin eina eyka míl fyri tey eldru, uttan at reypa av tí – serliga fyri tey, ið ongan avvarðandi hava.
Marna segði soleiðis um Petrinu og Ernu:
– Í Petrinu hava vit ein sera dámligan, trúgvan og eyðmjúkan starvsfelaga, sum altíð veitir búfólkunum eina virðiliga tænastu.
Eisini hevur Petrina sera gott samstarv við tey avvarðandi. Petrina hevur tí øll árini verið sera avhildin av bæði búfólkum, avvarðandi og starvsfólkum.
– Í Ernu hava vit ein sera trúgvan og álítandi starvsfelaga, sum er ein góð fyrimynd fyri sínar starvsfelagar. Erna gongur upp í búfólkini við lív og sál; lærir tey ungu upp til at vera nærverandi við búfólkini, og gongur fyrimyndarliga ynskini hjá teimum avvarðandi á møti.
Sagt varð um allar, at tær altíð hava verið sera hjálpsamar, tá ið tørvur m.a. hevur verið á, at taka eina eina eyka vakt.
Elsuba Petersen byrjaði í Heimatænastuni í 1979.
Petrina Mikkelsen byrjaði á Niðristovu í apríl 1985.
Erna Jóhannesen byrjaði á Niðristovu í mai 1985.
Takk fyri trúgva tænastu, og hjartaliga til lukku við viðurkenningini.
Í 2023 skipaði Fysio- og ergoterapeuteindin, Ven og Virka (NBH), fyri skeiði fyri fysioterapeutar í Føroyum. Á skeiðnum var nýggjasta vitanin innan styrki- og konditiónsvenjing til eldri á skrá. Undirtøkan var sera góð, og tí verður nú aftur skipað fyri skeiði fyri fysioterapeutum.
Hesaferð verður fokus á greining, viðgerð og rehabilitering av fólkum, ið hava vánaliga javnvág og vestibulerar trupulleikar. Tað er Hedevig Matras, deildarleiðari í Ven og Virka, sum skipar fyri skeiðnum.
Skeiðið verður í Ven og Virka í Klaksvík
Skeiðið tekur fyrst og fremst støði í eldri sjúklingum/borgarum, men hevur eisini týdning fyri yngri sjúklingar/borgarar.
Skeiðið verður í Ven og Virka í Klaksvík í døgunum 4. og 5. september 2025.
Tað er Katrine Storm Piper, Cand. scient í fysioterapi, Ph.d.-lesandi, serfrøðingur i geriatriskari fysioterapi, á deildini fyri Ergo- og Fysioterapi á Ríkissjúkrahúsinum, sum fer at undirvísa.
Nógv er longu tilmeldaði, so tað er at gera skjótt av, um ynski er at luttaka á skeiðnum.
Les skeiðslýsingina her: Skeiðslýsing
Í samband við Virkið vár átakið hjá Klaksvíkar kommunu, skipar eldraráðið í norðoyggjum fyri hugnaligum tiltaki í avhaldshúsinum í Mikladali. Talan er bæði um frásøgn, gongutúr, felagssang og drekkamunn.
Markus í Norðnástovu fer at hugleiða um lívið fyrr og nú. Síðan verður farið ein gongutúr í bygdini, og aftaná verður sangur og drekkamunnur inni í avhaldshúsinum í Mikladali.
Tiltakið verður mikudagin 30. apríl og byrjar kl. 16.30. Øll eru vælkomin.
Tey sum ikki búgva á Kalsoynni, kunnu taka túrin við Sam kl. 15.30 og til ber at taka túrin heimaftur kl. 18.50.
8. apríl varð skipað fyri kunnandi tiltaki um demens og um tilboð til fólk við demenssjúku í Norðoyggjum. Umleið 50 fólk komu á gátt í hugnaligu hølunum í Dagtilhaldinum Sóljuni, so sigast má, at kvøldið var væl vitjað.
Marna E. Jensen, stjóri, bjóðaði vælkomin og fortaldi eisini, at í næstum fer NBH at fáa eina nýggja heimasíðu, og at ein nýggjur faldari um demens er framleiddur.
Gunnvá Müller, deildarleiðari á Búðatrøð, upplýsti um demens, og Annika Vágsheyg, starvsfólk á Demensklinikkin við Norðoyggjum sum arbeiðsøki, segði frá um útgreinan av demensi og hví tað hevur týdning at fáa hesa útgreinan. Eisini upplýstu Ingrid J. Heinesen og Burna Hentze um, hvussu vit eiga at samskifta við fólk, sum hava demens.
Monica Ziska kunnaði um Dagtilhaldið á Viðareiði, og til seinast greiddi Naina Túgvustein, forkvinna í Alzheimerfelagnum, frá arbeiðnum hjá felagnum.
Samanumtikið, so kann sigast, at demensur er ein sjúka, har tað er serliga umráðandi at hugsa um, hvussu tosað verður um fólk, sum hava demens, men ikki minst umráðndi, hvussu tosað verður við fólk, sum hava demens.
Kvøldið endaði við drekka og góðum køkum frá Mariettu, har høvi var at práta víðari og spyrja við borðini.
Týskvøldið 8. apríl 2025 kl. 19:30 verður alment kunningartiltak um demens og tilboð til fólk við demenssjúku í Norðoyggjum. Tiltakið verður í hølunum hjá Dagtilhaldinum Sóljuni á Stoksoyravegi 39, Klaksvík.
Skráin:
Kunnað verður um undirvísing um demenssjúkur, og um demens-útgreinan. Eisini verður upplýst, hvussu vit eiga at tosa við fólk, sum hava demens.
Harumframt verður kunnað um tilboðið á Búðatrøð og dagtilhaldið á Viðareiði. Umboð frá Alzheimerfelagnum luttaka eisini.
Aftaná verður boðið drekka, og fólk kunnu seta starvsfólkunum spurningar.
Øll eru hjartaliga vælkomin.
Stýrið fyri Norðoya Bú- og Heimatænastu (NBH) hevur skipað seg við Karl H. Johansen, borgarstjóra í Klaksvíkar kommunu, sum stýrisformanni og Símun Gullaksen, borgarstjóra í Fugloyar kommunu, sum næstformanni.
Í hesum sambandi varð skipaður ein evnisdagur á Fiskastykkinum í Sandavági, har høvuðsevnið var strategi fyri 2025-2028. Dagurin varð skipaður í tveimum pørtum – fyrrapartin varð dentur lagdur á búeindirnar, meðan tænasta til heimabúgvandi var høvuðsevnið seinnapartin.
Karl H. Johansen, sum nú fer undir sítt seinna skeið sum stýrisformaður, staðfestir, at NBH komandi árini hevur fleiri avbjóðingar, men stýrið fer til verka við góðum treysti.
”Vit standa framman fyri vaksandi avbjóðingum, serliga við demografisku broytingunum og at veita hjálp til tørvin hjá heimabúgvandi. Tað er neyðugt at leggja eina greiða strategi fyri at tryggja eina dygdargóða tænastu til okkara borgarar, sum er tíðarhóskandi og er við til at tryggja fíggjarligt haldføri,” sigur Karl H. Johansen.
Stýrið fer í næstum at arbeiða víðari við strategiini fyri 2025-2028.
NBH er javnbjóðis samstarv millum kommunurnar í Norðoyggjum um eldraøkið.
Herfyri hevði Eldraráðið í Norðoyggjum sín fyrsta fund í hesi setuni. Eldraráðið er mannað við 11 limum, 7 úr Klaksvíkar kommuna og hinar kommunurnar hava hvør sín lim.
Nøkur av evnunum, sum prátað varð um á fyrsta fundinum hjá Eldraráðnum vóru, val av limi í brúkararáðið til “Virkishúsið Smæruna”, um eldraíbúðir og kunnað varð um arbeiðið at gera nýggja heimasíðu til NBH.
Endamálið við Eldraráðnum í Norðoyggjum er at virka sum ráðgevi hjá Norðoya Bú- og Heimatænastu (NBH) og fáa í lag samskifti millum eldru borgararnar og NBH. Eitt nú siga viðtøkurnar fyri Eldraráðið, at fyrisitingin hjá NBH eigur at spyrja og kunna Eldraráðið um alt tað, sum viðvíkur teimum eldru.
Har afturat kann Eldraráðið eisini koma við hugskotum og annars virka fyri, at vitan og royndir hjá teimum eldru verða virðismett og gagnnýtt í arbeiðinum hjá NBH.
Tey, sum manna nýggja Eldraráðið, eru hesi:
Fyri Klaksvíkar kommunu: Steinbjørn O. Jacobsen, formaður, Gunvør Sigurðsson, Gerda Absalonsen, Elsa Hansen, Finnur Jacobsen, Hanna Fuglø og Hanus Poulsen
Kunoyar kommunu: Eghild Poulsen
Hvannasunds kommunu: Margreta í Buð
Viðareiðis kommunu: Sunniva Simonsen
Fugloyar kommunu: eingin valdur